Yanma kaybı (LOI, Loss on Ignition), bir malzemenin organik veya inorganik bileşenlerinin yanma ya da buharlaşma sonucu kaybolan miktarını belirlemek için uygulanan bir analiz yöntemidir. Yüksek sıcaklıklarda bir numunenin ısıtılması sonrasındaki ağırlık değişiminin ölçülmesiyle gerçekleştirilen bu analiz, özellikle malzemenin organik madde veya nem içeriğini belirlemede kullanılır. Bu yöntem, çimento, toprak, atıklar, mineraller ve refrakter malzemeler gibi birçok farklı sektörde yaygın olarak kullanılır.
Yanma kaybı, numunenin ısıtılmasıyla birlikte malzemenin bileşenlerinden su, karbon dioksit ve diğer gazların ayrıştırılması sağlanır. Örneğin, organik maddeler yanarak CO2 ve su buharı şeklinde ayrıştırılır, nem serbest hale gelerek buharlaşır ve karbonatlar kalsiyum karbonat gibi bileşiklerden ayrışarak CO2 salar. Bu durum, numunenin doğal yapısı ve ısıtma koşullarına bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Yanma Kaybının Çevre ve Atık Yönetimindeki Rolü
Katı atıklar, evsel, endüstriyel veya biyolojik kaynaklardan gelen organik ve inorganik bileşenler içerir. Organik içerik oranı, atıkların enerji geri kazanımı için kullanılabilirliğini gösterirken; toplam uçucu madde oranı, yakma tesislerinin verimliliğini optimize etmeyi sağlar. Endüstriyel atıklarda tehlikeli kimyasal bileşiklerin tespiti de yanma kaybı analizi ile yapılabilir.
Kirlenmiş toprakların içeriğini ve temizlenme potansiyelini anlamak için yanma kaybı analizi yapılır. Topraktaki petrol türevleri, pestisitler ve diğer organik kirleticiler belirlenirken, temizlik süreçlerinin etkinliği organik madde ve karbonat kaybı üzerinden ölçülür. Ayrıca, su arıtma tesislerinden çıkan çamurların çevresel etkilerini değerlendirmek için yanma kaybı analizi uygulanır.
Yanma Kaybı Analizi Nasıl Yapılır?
Yanma kaybı analizi için ilk olarak, boş bir kroze dikkatlice tartılır ve bu ağırlık kaydedilir. Numune krozeye eklenir ve kroze yeniden tartılır. Numune ağırlığı, dolu kroze ağırlığından boş kroze ağırlığının çıkarılmasıyla hesaplanır. Numune, kurutma fırınında genellikle 105°C’de kurutularak nem içeriği ayrıştırılır. Soğutma sonrası kroze yeniden tartılır ve bu ağırlık su içeriğini verir. Daha sonra numune yüksek sıcaklıkta, genellikle 550–1000°C arası bir sıcaklıkta yakılır. Yakma işlemi sonrasında kroze tekrar tartılır ve bu ağırlık, kuru ağırlık ile karşılaştırılarak yanma kaybı hesaplanır.
Yanma Kaybı Hesaplama Formülü
Yanma kaybı, kuru numune ağırlığından yakma sonrası numune ağırlığının çıkarılması ve bu değerin kuru numune ağırlığına bölünmesiyle hesaplanır. Elde edilen sonuç 100 ile çarpılarak yüzdelik değer elde edilir.
Yanma Kaybı (%) = [(Kuru Numune Ağırlığı – Yakma Sonrası Numune Ağırlığı) / Kuru Numune Ağırlığı] × 100
Bu formül, numunedeki kayıp maddelerin oranını yüzde olarak ifade eder.
Yanma kaybı analizi, organik madde ve nem içeriğini belirlemede etkili bir yöntemdir. Tarım, maden, çimento ve özellikle çevre ve atık yönetimi gibi birçok sektörde yaygın olarak kullanılması, bu yöntemin önemini ortaya koymaktadır. Atık yönetimi ve çevre laboratuvarlarında, hem kaynakların etkin kullanımını sağlamak hem de çevresel etkileri en aza indirmek için oldukça önemlidir.
AEM Laboratuvarı; uzman kadrosu, teknik imkanları ve kaliteli hizmet anlayışı ile Yanma Kaybı (LOI) analizi gerçekleştirmektedir. AEM Laboratuvarı, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından yetkili TÜRKAK’tan akredite bir kuruluş olarak hizmet vermektedir.
