Sürekli Emisyon Ölçüm Sistemleri (SEÖS) Nedir?

Sanayileşmenin hızla artmasıyla birlikte, endüstriyel tesislerin çevresel etkileri de daha fazla denetime tabi tutulmuştur. Bu bağlamda, Sürekli Emisyon Ölçüm Sistemleri (SEÖS), sanayi tesislerinin atmosfere saldığı gazları sürekli olarak izleyen, ölçüm sonuçlarını kayıt altına alan ve bu verileri kurumlara raporlayan sistemlerdir.

SEÖS, sanayi tesislerinin baca gazı emisyonlarını kesintisiz olarak izleyen, ölçüm yapan otomatik sistemlerdir. SEÖS ölçümlerinin temel amaçları şunlardır:

• Kirletici gazların (SO₂, NOₓ, CO, CO₂ vb.) ve partikül maddelerin sürekli olarak izlenmesi,
• Emisyon değerlerinin, yönetmelik sınır değerlerin içinde yer alıp almadığının tespiti,
• İşletme süreçlerinin uygun hale getirilerek enerji verimliliğinin artırılması,
• İlgili kurumlara güvenilir ve sürekli veri sağlanması.

SEÖS’ün Çalışma Prensibi ve Teknik Bileşenleri

SEÖS, bir tesisteki emisyon kaynaklarından çıkan gazları analiz eden bir sistemdir. Bu sistemler, genellikle dört temel bileşenden meydana gelir.

• İlk bileşen Numune Alma ve Gaz Transfer Sistemidir. Kirletici gazların bulunduğu noktadan numune almak için özel problar kullanılır. Alınan numuneler, analizöre iletilmeden önce ısıtmalı hatlar ve filtreler yardımıyla uygun hale getirilir.
• İkinci bileşen Gaz Analizörleridir. Bu analizörler farklı teknikler kullanarak gazların bileşimini belirler. Gaz kromatografisi (GC), gazları kimyasal bileşenlerine ayırmak için kullanılırken, UV, IR ve FTIR spektroskopisi, farklı dalga boylarındaki ışık emilimlerini kullanarak gazların türünü ve konsantrasyonunu ölçer
• Üçüncü bileşen Partikül Ölçüm Cihazlarıdır. Bu cihazlar, bacadan çıkan partiküllerin yoğunluğunu tespit etmek için farklı yöntemler kullanır. Optik yöntemler, lazer veya ışık saçılma teknikleri ile partikül miktarını belirlerken, izokinetik numune alma yöntemi, belirli hız ve basınçta bacadan alınan numunelerin gravimetrik analizini yaparak partikül yoğunluğunu hesaplar.
• Son bileşen ise Veri Toplama ve Raporlama Sistemidir (DAS – Data Acquisition System). Bu sistem, toplanan verileri dijital ortamda işleyerek saklar ve ilgili kurumlara otomatik raporlama yaparak emisyon verilerinin sürekli olarak izlenmesini sağlar.

SEÖS Kurulum Süreci

SEÖS kurulumu için öncelikle ihtiyaç analizi yapılır. Bu aşamada, ölçülmesi gereken emisyon parametreleri belirlenir ve işletmenin hangi kirletici gazları izlemekle yükümlü olduğu tespit edilir.

Daha sonra, sertifikalı sistem temini gerçekleştirilir. SEÖS cihazlarının, EN 14181 ve EPA 40 CFR Part 60 gibi uluslararası standartlara uygun olması gerekmektedir. Bu standartlara uygun cihazlar seçilerek sistemin doğruluk ve güvenilirlik seviyeleri sağlanır.

Bir sonraki adım fizibilite raporunun hazırlanmasıdır. Bu rapor, sistemin teknik gereksinimlerini ve işletmeye uygunluğunu gösterir. Bacanın fiziksel yapısı, ölçüm noktaları, cihaz yerleşimi ve sistemin entegrasyonu gibi unsurlar fizibilite raporunda değerlendirilir.

Kurulumun ardından kalite güvence testleri (KGS) uygulanır. KGS üç aşamadan oluşur:

• KGS1, cihazın fabrikada yapılan testlerini kapsar ve sistemin doğruluğunu üretici tarafından garanti altına alır.
• KGS2, akredite laboratuvarlar tarafından sahada yapılan testlerdir ve sistemin kurulum sonrası doğruluğunu ve kalibrasyonunu kontrol eder.
• KGS3, işletmenin düzenli olarak gerçekleştirdiği kalite kontrol testleridir. Bu testler, sistemin uzun vadede doğruluğunu korumasını sağlamak için periyodik olarak uygulanır.

Son olarak, yetkili makamlardan onay alınması gerekmektedir. SEÖS sistemi devreye alınmadan önce, resmi kurumların onayı alınmalı ve sistemin resmi mevzuata uygunluğu belgelenmelidir. Onay sürecinin tamamlanmasının ardından SEÖS aktif hale getirilerek emisyon verilerinin düzenli olarak izlenmesi ve raporlanması sağlanır.