Toprak analizi, tarımsal ve çevresel olarak iki kategoride yapılabilir. Çevre mevzuatına ilişkin toprak analizlerinde kirlilik tespiti ve ilgili yönetmeliklere göre değerlendirme çalışmaları yapılırken; tarımsal toprak analizinde verimlilik çalışmaları gerçekleştirilir.
Toprak ıslah çalışmaları, bazı meyve ve sebzelerin yetiştiriciliğinde topraktaki makro ve mikro element değerlerinin önemli olduğu durumlar, toprak kirliliği ölçümleri ve bilimsel araştırmalarda detaylı toprak analizlerine ihtiyaç duyulabilmektedir.
Tarımsal Toprak Analizi
Tarımsal amaçlı toprak analizinde; belli bir tarlayı ya da araziyi temsil eden toprak örneği, fiziksel yapısı ve içinde bulundurduğu bitki besin miktarlarının belirlenmesi amacıyla laboratuvarda analiz edilir. Toprak analizi; dengeli bir gübreleme yapılabilmesi adına çok önemlidir. Yapılan analizler ile toprağın gübre gereksinimleri belirlenerek aşırı gübre kullanılmasının önüne geçilir. Böylelikle hatalı gübre kullanımı sonucu oluşan çevre kirliliğinin önlenmesine yardımcı olunur.
Toprağın fiziksel yapısını ve içerdiği bitki besin elementlerini öğrenmek için ilk etapta temel analiz yapılması çoğu durumda yeterli olmaktadır.
Temel analizler; su tutma kapasitesi, pH, kalsiyum karbonat/magnezyum karbonat bileşikleri (CaCO3/MgCO3), tuzluluk, organik madde, bünye, fosfor ve potasyumdur.
Detaylı toprak analizleri; azot, amonyum, nitrat, kalsiyum, magnezyum, sodyum, bor, kükürt, ağır metaller, elektriksel iletkenliktir.
Bitki tarafından en çok gereksinim duyulan bitki besin elementleri azot (N), fosfor (P) ve potasyumdur (K). Gübre takviyeleri genelde bu bitki besin elementleri üzerinden yapılır.
Çevresel Toprak Analizi
Toprak kirliliği, toprağın; sanayi kuruluşları ya da insan eliyle doğal yapısından farklı bileşikler ile kirletilmesidir. Toprak sistemi ilişkili olduğu su ve hava sistemlerinin içerdiği kirletici unsurların son birikim noktasıdır.
Toprak analizleri, çevre mevzuatında ‘Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik’ ve ‘Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanılmasına Dair Yönetmelik’ kapsamında yapılmaktadır.
Üretimi sonucu toprak kirliliğine neden olma potansiyeli olan bütün firmalar 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmeliği’ne göre toprak kirliliği tespitini yaptırmak mecburiyetinde olup mevcut ise neden oldukları kirlenmeyi temizletmekle yükümlüdürler.
Bu yönetmelik, toprak kirliliğinin önlenmesi, kirlenmenin mevcut olduğu veya olması muhtemel sahaların ve sektörlerin tespiti, kayıt altına alınması, kirlenmiş toprakların ve sahaların temizlenmesi ve izlenmesine ilişkin teknik ve idari usul ve esasları kapsamaktadır.
Aynı zamanda, tehlikeli maddelerin kullanıldığı, depolandığı, üretildiği faaliyetler ya da tesisler ile atıkların üretildiği, bertaraf veya geri kazanımının yapıldığı tesislerde, kaza ihtimali göz önüne alınarak, toprak kirlenmesine engel olacak tedbirler alınması ilkesine dayanmaktadır.
TKKVNKKSD Yönetmelik, topraktaki kirliliğin tespiti ve izlenmesi ile beraber toprağın kirlenmesine sebep olabilecek veya kirlenmiş topraklar sebebiyle yeraltı sularına ulaşabilecek kirliliğin tespiti ve kontrolü için ilişkili suların analizini de kapsar.
Bu yönetmeliğe göre, toprak alanının sahip olduğu özellikler dikkate alınarak, yapılması gereken analiz parametreleri değişiklik göstermektedir. Endüstri bölgesi içinde ya da yakınında olan topraklardaki kirlenme durumunda, ilgili yönetmeliğin EK-2 Tablo 2 de bahsi geçen analizler yapılmaktadır. Sahipsiz nitelikli sahalarda oluşan kirlenme durumunda ise EK-2 Tablo 1 de bahsi geçen analizler yapılır. EK-2 Tablo 2’deki analizler sektöre göre değişmektedir.
03.09.2010 tarih ve 27661 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanılmasına Dair Yönetmelik ise evsel ve kentsel atık suların arıtılması sonucu ortaya çıkan arıtma çamurlarının toprağa, bitkiye, hayvana ve insana zarar vermeyecek şekilde, toprakta kontrollü kullanımına ilişkin teknik ve idari esasları kapsar.
AEM Laboratuvarı; teknik donanımı ve uzman ekibiyle toprak analizi konusunda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yetkili, TÜRKAK’tan akredite bir firma olarak hizmet vermektedir.
