Toz ve partiküller günlük yaşamda hemen hemen her yerde karşımıza çıkar. Bulunduğumuz ortamda yer alan tozlar yüksek miktarda olması halinde insan sağlığını etkileyecek düzeydedir. Bu nedenle çalışma ortamında toz ölçümünün yapılması gerekir.
Toz Ölçümü Nedir?
Toz ölçümü, iş sağlığı ve güvenliği bakımından ortaya çıkabilecek risklerin engellenmesi amacıyla yapılan İSG ölçümüdür. Toz ölçümü, ortamda bulunan tozun ölçülme işlemi olarak tanımlanır. Tozlar havada veya başka bir gaz içerisinde karışım halinde yer alır. İş yerlerinde tozun olumsuz etkilerinin önüne geçmek ve tozla mücadele etmek için toz ölçümü yapılmaktadır. Toz ölçümü, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve Tozla Mücadele Yönetmeliği ile zorunlu kılınmıştır.
Havadaki kirletici toz, sprey, duman gibi aerosollerden oluşabilir. Havadaki tozlar pnömokonyozlar gibi yaygın mesleki akciğer hastalıkları gibi sağlık problemlerine yol açabilir.
Toz Ölçümü Nerelerde Yapılır?
Toz ölçümü; talaşlı imalathanelerinde, mobilya dekorasyon işletmelerinde, cam seramik taş obje üretiminde kimya ve ilaç endüstrisinde, kesme zımparalama işlemlerinde ve dökümhaneler gibi üretim alanlarında yapılır.
Kanser, alerjik alveolit, astım ve tahriş gibi tozla ilgili hastalıklarla birlikte solunum dışı hastalıklara da neden olmaktadır. Bu sebeple iş yerlerinde toz maruziyetlerinin ölçümü, toz kontrolünün sağlanması hastalıkların azalmasına sebep olur.
Toz Ölçümünde Uygulanan Temel Yöntemler
Toz ölçümleri ile iş yeri ortamında çalışanların maruz kaldığı solunabilir toz yoğunluğu hesaplanır. İş yeri içerisinde bulunan toz kaynaklarında ve çalışma alanlarında toz ölçümü yapılır.
Toz ölçümünde uygulanan temel yöntemler şu şekildedir;
- Gravimetri
- Radyometri
- Reflektometri / Siyah Duman
- Plezoelektrik terazi yöntemi
- Nefhelometri / Işık kırınım
Toz ölçümleri, tozla mücadele yönetmeliğine uygun şekilde yapılmaktadır. İş hijyeni bakımından toz tipleri; solunabilir toz ve toplam toz olarak nitelendirilir ve numune alma metotları farklıdır.
Toz Ölçüm Cihazları
- Filtreli aletler
- Gravimetrik Ölçüm
- Isısal Çökeltici
- Konimetre
- Elektrostatik Presipitatör
- Radyasyon Dedektörü
- Yüzeysel Toz Ölçüm Cihazları
Belirli bir hava miktarındaki toplam veya solunabilir toz ayrılarak tartılır ve hesaplanır. Ölçüm sonuçları değerlendirilir ve buna bağlı olarak çalışma ortamında gerekli önlemlerin alınması için çalışma yapılır.
