Akarsu ve nehirler tatlı su kaynakları içerisinde önemli bir yere sahiptir. Su yönetimi açısından belirli dönemlerde izlenmesi gerekmektedir. Bu izleme çalışmaları numune alma, analiz, debi ölçümü ve gözlem şeklinde olabilir.
Debi ölçümü ile su hacminin zamansal değişimi gözlemlenir ve bu sayede saatte, günde ne kadar su aktığı hesaplanabilir. Bölgede yer alan akarsu ve nehir için dönemsel gözlemler yapılabilir.
Nehir ve akarsu gibi yüzeysel sularda debi ölçümü yapılmaktadır. Nehirlerde; hız, derinlik, en-kesit ve debi ölçümü gerçekleştirilir. Derin ve sığ sular için ayrı ayrı ekipmanlardan destek alınması gerekir. Genel olarak kamu ihaleleri çerçevesinde yapılan hidrolojik izleme için debi ölçümü hizmeti verilmektedir.
Yüzeysel Sularda Debi Ölçümü Nasıl Yapılır?
Debi ölçümü hidrolog veya bu konuda uzman kişiler tarafından yapılır. Sahada inceleme yapılarak, debi ölçümü için hangi cihaz ve ekipmanların kullanılacağına karar verilir. Debi ölçümünde muline ve akustik doppler cihazları kullanılabilmektedir.
Cihaz ve yöntem seçildikten sonra nehir yatağının akış yönüne dikey kesecek şekilde bir hat belirlenir. Bu hatta, bilgisayar yazılımı ile kontrol edilebilen akustik doppler veya manuel hesaplama yöntemi ile muline cihazları kullanılır.
Akustik doppler yöntemi, cihazın yerleştirildiği kayık ile yüzdürülerek, hat üzerinde profil çıkarması esasına dayanır. Eğer sabit bir istasyon ise nehir üzerine detaylı bir ölçüm hattı kurulabilir, otomasyon ile cihaz hat üzerinde gidip gelebilir. Fakat değişken noktalarda nehrin bir kıyısına bir kişi diğer kıyısına bir kişi geçer ve cihaz bu hatta ileri ve geri çekilir. Cihaz gidip gelirken; derinlik ve hız ölçümlerini yapar. Bu veriler ile debi ölçümü tamamlanır.
Muline yönteminde ise ölçüm sorumlusunun deneyimi ön plana çıkar. Nehir ve akarsu en kesiti hesaplamalar ile bölünür. Her bir bölmede derinlik ve hız, ölçüm sorumlusu tarafından kayıt altına alınır. Pervane ile hız ölçümü daha verimli olmasına rağmen akustik doppler cihazlarındaki gibi detaylı profil çıkartılamaz.
Her iki metot yüzeysel suların debi ölçümünde geçerlik göstermektedir.
Debi Ölçümünde Kullanılan Ekipmanlar
Debi ölçümü, akustik doppler ve cüce muline ile yapılmaktadır. Akustik doppler ile ağırlıklı olarak geniş ve derin nehirlerde, cüce muline ile dar ve sığ akarsularda ölçüm yapılmaktadır. Su seviyesine bağlı debi değerlerinin doğru hesaplanması için hassas ölçümler yapılmaktadır.
Akustik doppler ile nehir, akarsu ve dere yataklarında en-kesit ölçümü yapılabilmektedir. Detaylı tarama, derinlik ve hız ölçümleri akustik doppler ile gerçekleştirilebilmektedir.
Debi Ölçüm Hizmetleri
RiverRay ADCP, son teknolojik akış hızı profil ölçüm cihazıdır. Cüce muline gibi cihazlar sığ ve dar bölgelerde debi ölçümü yapmaya yarar. Bu iki cihaz ve ekipmanların yardımıyla nehir ve akarsu gibi yüzeysel sular ve geçiş sularında yapılan debi ölçümü yüksek doğruluğa sahiptir. Debi ölçümü ile debi, maksimum hız, ortalama hız, maksimum derinlik, ortalama derinlik, akış profili ve uzunluk gibi veriler sunulabilir.
AEM Laboratuvarı; proje deneyimleri, hidrolog kadrosu ve teknik olanakları ve kaliteli hizmet anlayışı ile debi ölçümü konusunda Türkiye genelinde hizmet vermektedir.
