Üretim tesislerinde dumanlar, zehirli gazlar ve çevreyi kirleten maddeler baca aracılığıyla atmosfere yayılan hava kirleticileridir. Baca veya baca dışı kaynaklar hava kirliliğine sebebiyet vermektedir. Bu nedenle üretim tesislerindeki bacalarda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından belirlenmiş standartlar mevcuttur. Bu kapsamda baca gazı ölçümleri yapılmaktadır.
Hava kalitesinin çevre ve insan açısından belirli sınırlarda olması gerekir. Hava kalitesi sınır değerleri; insan sağlığının korunması, çevrede kısa ya da uzun vadeli olumsuz etkilerin oluşmaması için atmosferdeki hava kirleticilerin göz önüne alınarak tespit edilen konsantrasyon birimleridir.
Baca Gazı Ölçümü Nedir?
Baca gazı ölçümü, genellikle üretim ve sanayi tesislerinde yer alan bacalarda yapılan ölçüm, numune alma ve analiz işlemidir. Baca gazı ölçümü, çevre izni kapsamında yapılır. Rutin olarak iki yılda bir baca gazı ölçümünün tekrarlanması gerekmektedir.
Baca gazı ölçümü ile yanma verimliliği kontrolü yapılabilir. Baca aracılığıyla çevreye yayılan zararlı maddelerden meydana gelen gazların hangi seviyede kirletici özellikte olduğu belirlenir. Bu sayede yanma verimliliğinin arttırılmasıyla yakıt tasarrufu sağlanırken çevreye yayılan emisyon gazlar da en düşük seviyeye indirilir.
Baca gazı ölçümü, Hava Kalitesi Yönetmeliği’ne göre ölçülür. Yönetmeliğin temel amacı, her türlü faaliyet neticesinde atmosferi kaplayan is, duman, toz, gaz, buhar ve aerosol halindeki emisyonları kontrol altında tutmak ve çevreyi hava alıcı ortamındaki kirlenmelerden doğacak tehlikelere karşı korumaktır.
Üretim Tesislerinde Bacaların Sağlaması Gereken Fiziki Şartlar
Üretim tesislerindeki zehirli gazların kontrollü bir şekilde atmosfere salınması gerekir. Bacalar, bu nedenle bazı standartlara uygun şekilde yapılmalıdır. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından oluşturulan SKHKKY’nde belirtilen yükseklik şartlarını sağlamalıdır.
Yönetmelikte Baca Yüksekliği;
1) Küçük Ölçekli Tesislerde Asgari Baca Yüksekliği;
Anma ısıl gücü 500 kW’ın altında olan tesislerde bacanın yüksekliği aşağıdaki gibi belirlenir.
1.1. Eğik Çatı;
Baca yüksekliği, çatıdan en az 0,5 m daha yüksek olmalıdır. Anma ısıl gücü 500 kW’ın altındaysa en az 1 m yüksekliğinde olmalıdır.
1.2. Düz Çatı;
Baca yüksekliği, çatıdan en az 1,5 m olmalıdır. Ancak, anma ısıl gücü 50 kW’ın altındaysa bu yükseklik bir metre olabilir.
2) Orta Ölçekli Tesislerde Asgari Baca Yüksekliği;
Anma ısıl gücü 500 kW ile 1,2 MW arasında bulunan tesislerde bacanın yüksekliği aşağıdaki gibi belirlenir.
2.1.Eğik Çatı;
Eğim açısı 200’nin altında olan çatılarda baca yüksekliği, çatıdan en az 1,5 m’den daha fazla olmalıdır.
2.2.Düz Çatı
Bacanın yüksekliği çatıdan en az 2 m olmalıdır.
3) Büyük Ölçekli Tesislerde Asgari Baca Yüksekliği
Isıl gücü 1,2 MW ve üzerinde olan tesislerde baca yüksekliği Abak kullanılarak belirlenir.
TS EN 1443 Bacalar ve Genel Kurallar
Bu standartta üretilen bacalarda bacaların bağlantı boruları, parçalarını ilgilendiren genel standartlar yer almaktadır. Bu standardın temel amacı, baca üretimi ve montajında referans oluşturmaktır.
TS EN 1856-1 Metal Bacalar İçin Kural ve Standartlar 1. Bölüm
Metal bacaların sınırları ve performans gerekliliklerinin yer aldığı baca standardıdır.
TS EN 1856-2 Metal Bacalara Yönelik Kural ve Standartlar 2. Bölüm
Metal astarlar ve bağlantı borularının yer aldığı standartları ve performans gerekliliklerini açıklamaktadır.
TS EN 11382 Çelik Endüstriyel Bacalar
Bu standartlar, çeşitli yakıt türlerinin kullanıldığı endüstriyel yakma tesislerinde tercih edilen çelik bacaları içermektedir.
TS EN 13084-1 Serbest Duran Bacalar
Astar ve bileşenlerle birlikte her tipteki serbest duran baca çeşitlerini içermektedir.
TS EN 13084-7 Serbest Duran Bacalar 7. Bölüm
Serbest haldeki çelik bacaların ve çelik astarların kullanıldığı malzemeleri içeren baca standardıdır.
TS EN 13084- Serbest Duran Bacalar 8. Bölüm
Taşıyıcı yapılarda asılı bulunan bacaların sınırlarını ve performans kriterlerini tespit eden standartlardır.
AEM Laboratuvarı; uzman kadrosu, teknik ekipmanları ve kaliteli hizmet anlayışı ile baca gazı ölçümü kapsamında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından yetkili, TÜRKAK’tan akredite bir kurum olarak hizmet sunmaktadır.
