Pasif örnekleme, hava kalitesi modellemesi ile uçucu organik bileşiklerin ve yanma gazlarının ölçümünde kullanılan bir yöntemdir. Hava kalitesi modellemesi, çevre izni sürecinde veya ÇED kapsamında yapılması gereken hava kalitesi ölçümünün öncesinde yapılan bir işlemdir.
Hava Kalitesi Modellemesi Nedir?
Hava kalitesi modellemesi matematiksel bir algoritma ile hazırlanır. Havadaki kirleticilerin dağılımı ve oluşan kirliliği gösteren bir modelleme türüdür. Hava kalitesi modellemesi kapsamında en yaygın parametreler; PM10 ve pasif örnekleme ile yanma gazları veya işletmenin durumuna göre organik kirleticilerdir. Hava kalitesi modellemesinde alansal ve noktasal kaynaklar dikkate alınmaktadır.
Pasif Örnekleme Nedir?
Pasif örnekleme işleminde pasif örnekleme tüpleri, modelleme programı ile tespit edilen noktalara yerleştirilir. Uçucu organik bileşiklerin doğrudan tüpün içerisindeki absorban içerisinde tutulması sağlanır. Absorblayıcı maddeler, standartlarda belirlenen VOC türlerine göre tespit edilir.
Pasif örnekleme tüpleri, sağlık riski tespit etme çalışmaları ile dış ortamlarda yaygın olarak tercih edilmektedir. Pasif örnekleme tüpleri basit yapıda olması, düşük maliyetli olması sebebiyle en mantıklı sonuç elde edilir.
Pasif örnekleme yöntemi, difüzyon aracılığıyla havadaki kirliliğin absorbent üzerinde toplanmasını sağlar. Pasif örnekleme tüplerinde organik kirleticilerin yanı sıra inorganik kirleticilerin de havadaki derişimi tespit edilir. Modelleme sonrasında belirlenen ölçüm noktalarına pasif örnekleme tüpleri yerleştirilerek örnekleme yapılır. Örnekleme süresi; tüpler ayda bir sefer değiştirilerek 2 ay boyunca örnekleme yapılır.
Numune Alma Noktalarının Belirlenmesi
Numune alma noktalarının sayısı, yeri ve uzunluğu ölçümün bir fonksiyonunu oluşturur. Bir kez numune alma noktaları tespit edildiğinde ölçüm programı içerisinde değiştirilmemelidir. Uygun numune alma noktaları bölgesel karışıklığın önüne geçmek için binalardan ve diğer engellerden 1 metre kadar uzak olmalıdır.
Ölçüm yüksekliği 1,5 m ile 4,0 m arasında olmalıdır. Ortalama 2,5 m olması ideal olacaktır. Çevre etkilerinin asgari seviyeye düşürmek için ağaçlardan da uzak olunması son derece önemlidir.
Pasif Örnekleme Nasıl Yapılır?
Pasif örnekleme tüpleri ile kirleticinin havadaki derişimini hesaplamak için kirleticinin absorbent üzerindeki miktarının gaz kromotografi cihazıyla ölçülmesi gerekmektedir. Her kirletici için tutma sabiti farklıdır. Tutma sabiti, teorik olarak tüpün geometrisinden deneysel sonuçlar kullanılarak hesaplanır.
Teorik tutma sabiti yalnızca tüpün şekline bağlı olduğundan dolayı diğer meteorolojik parametreler ve absorbentten bağımsızdır. Deneysel tutma sabiti, pasif örnekleme tüplerinin maruz kalması ile hesaplanır. Pasif örnekleme yanında aktif örnekleme yapılarak tutma sabiti hesaplanmaktadır.
AEM Laboratuvarı; uzman kadrosu, teknik imkanları ile hava kalitesi modellemesi ve pasif örnekleme konusunda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından yetkili olarak hizmet sunmaktadır.
