Ses, titreşimler sonucu oluşan ve basınç değişimleri aracılığıyla iletilen bir enerji türüdür. İnsan zerinde olumsuz etki yapan her türlü sese “gürültü” adı verilir. Endüstriyel gürültüyse işyerinde ya da ofiste görev alan, çalışan kişiler üzerinde olumsuz fizyolojik ya da psikolojik etkiler bırakabilecek sesler olarak ifade edilebilmektedir.
Gürültü ölçümü iç ve dış ortam olarak ikiye ayrılabilir. İç ortam gürültü ölçümleri çalışan gürültü maruziyeti, çalışma ortamında noktasal gürültü ölçümleri olarak bilinir. Dış ortam gürültü ölçümleri ise çevresel ve akustik gürültü ölçümü olarak bilinmektedir. Birinde çalışanlar üzerine etki araştırılırken, diğerinde çevresel etkiler araştırılmaktadır.
Gürültü İnsan Sağlığını Nasıl Etkiler?
Gürültü kirliliğinin insan sağlığı üzerinde hem fizyolojik hem de psikolojik etkilerinin olduğu bilinmektedir. Çünkü, insan bedeni ani ve yüksek sesler duyduğunda tamamen otomatik ve bilinçsiz olarak tepki vermektedir.
Çevresel gürültüler daha çok işyerleri, atölyeler, eğlence yerlerinden yayılan ses dalgalarının konut gibi dinlenme alanlarına ulaşması ile oluşur. İstirahat halindeki kişilerde dinlenme sıkıntıları, psikolojik sorunlar meydana gelebilir.
Çalışma ortamında yayılan ses dalgaları psikolojik etkilerin üzerinde hasara yol açabilir. Uzun süreli gürültü maruz kalan kişilerde duyma kayıpları oluşabilir. Bu gibi sıkıntıların yaşanmaması için mevzuatta Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik yer almaktadır.
Yönetmelikte ifade edildiği üzere, maruziyet eylem değerleri ile maruziyet sınır değerleri çeşitli ölçütlerle belirtilmiştir. Bu ölçütler en yüksek LEX,8h=85dB(A), en düşük LEX,8h = 80dB(A) şeklinde ifade edilirken maruziyetin sınır değeri (LEX, 8saat) = 87 dB(A) şeklinde ifade edilmektedir. Yapılan ölçümler çerçevesinde tespit edilen haftalık gürültü maruziyet düzeyinin, 87 dB(A) maruziyet sınır değerinin üstüne çıkmamasına dikkat edilmesi gerekmektedir.
Gürültüye Maruz Kalanlarda Görülen Fizyolojik Tepkiler
Gürültüye maruz kalan kişilerde, kan basıncı artışı, hızlı kalp atışı, kolesterol artışı, adrenalin yükselmesi, solunumun hızlanması, adale gerilmesi ve irkilme gibi fizyolojik tepkiler gözlemlenmektedir.
Gürültüye Maruz Kalanlarda Görülen Psikolojik Tepkiler
Gürültüye maruz kalan kişilerde, kendini suçlama, aşırı sessizlik, içe kapanmanın artması, tartışmacı bir kişiliğe bürünme, karamsar olma durumunun ortaya çıkması, sakinleştirici kullanımının artması, hoşgörünün düzeyinin azalması, yardım etme isteğinin azalması gibi etkiler görülmektedir. Bunun yanı sıra davranış bozukluklarının ortaya çıkması, öfke kontrolünün kaybolması, rahatsızlık duygusunun artması ve sıkılma gibi çeşitli psikolojik etkilerinde görüldüğü bilinmektedir.
Neden Gürültü Ölçümü Yapılmalıdır?
Çevresel gürültü ölçümü şikâyet üzerine işyeri, atölye ve eğlence yerlerinde istenebilir. Ayrıca müzik yayını yapan eğlence yeri, kafe, konser salonu gibi işletmeler canlı müzik izni (müzik ruhsatı) için gürültü ölçümü yaptırmalı ve gerekli evraklar ile raporu belediyelere sunmalıdır.
Akustik gürültü ölçümü, Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında değerlendirilen şirketlerin bazılarından, çevre izni aşamasında istenmektedir.
Çalışma ortamındaki gürültü ölçümü ise Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik kapsamında maruziyet olarak yapılmaktadır. Çıkan sonuçlar ile çalışanların kişisel koruyucu ekipman kullanımına gerek olup olmadığına karar verilmektedir.
Çalışma ortamından gelen bir şikayeti değerlendirmek, çalışma ortamındaki gürültü seviyesinin yasalara uygunluğunu denetlemek, risk değerlendirmesi sonucunda gürültünün risk faktörü olarak görüldüğü durumları incelemek, meslek hastalığının ortaya çıkması durumunu tespit etmek, iş yeri ortamında çalışanların kullandığı ya da çalışma ortamında tercih edilen makine teçhizatının değiştirilmesi gerekliliğini tespit etmek veya gürültü kaynağında artış olması durumunu değerlendirmek gibi nedenlerle gürültü ölçümü yapılabilmektedir.
Gürültü Ölçümü Nasıl Yapılır?
Gürültü ölçümü uzman kimselerce, kalibrasyonlu ses seviyesi ölçer cihazlar aracılığıyla, gürültüye maruz kalan kişinin çalıştığı konumda veya çevresel gürültü için tesis çevresinde belirlenen noktalarda gerçekleştirilmektedir.
Ölçüm sonrasında hazırlanan raporda aşılmaması gereken gürültü değeri ve ölçülen değerler net bir biçimde belirtilmektedir. Ölçülen değerlerin söz konusu maksimum değeri aşması durumundan ise firma yetkilileri bu konuda bilgilendirilmekte ve gerekli önlemlerin alınması noktasında uyarılmaktadır.
