Çevre laboratuvarı, çevre mevzuatı kapsamında numune alma, ölçüm ve analiz hizmeti verebilen, Türkiye Akreditasyon Kurumu tarafından akredite edildikten sonra Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yetkilendirilen laboratuvara verilen genel isimdir. Çevre laboratuvarları, çevre koruma ve denetim faaliyetleri destek olmaktadır.
Çevre laboratuvarı yetkilendirme sürecini, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na bağlı Çevre Referans Laboratuvarı yürütür. Yetkilendirme yönetmeliği, 2008 yılında Çevre Ölçüm ve Analiz Laboratuvarları Yeterlik Yönetmeliği olarak çıktı. Günümüzde birkaç revizyon ve aynı isim ile devam etmektedir.
AEM Laboratuvarı kurulduğu yıllarda, çevre ölçüm ve analiz laboratuvarı yetkisi alan ilk şirketlerdendir.
Çevre Laboratuvarlarının Önemi
Doğaya direkt olarak kirlilik salma ihtimali olan işletmeler için çevre mevzuatı kapsamında sınır değerler bellidir. Sınır değerler sürdürülebilir bir yaşam döngüsü oluşmasına katkı sağlamaktadır. İşletmelerin mevzuat sınır değerlerine uyup uymadığı ise çevre laboratuvarlarının numune alma, ölçüm, analiz ve raporlama süreçleri sonucunda ortaya çıkar.
Türkiye’deki kamu veya özel çevre laboratuvarları, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın en önemli paydaşlarındandır. Bakanlığın sahadaki denetim mekanizmasıdır.
Çevre Laboratuvarı Hizmetleri
Çevre laboratuvarı izin, lisans, izleme, denetim, ÇED süreci, SAİS bütünleşik karşılaştırma, SAİS alarm, SAİS karşılaştırma, SEÖS konularında numune alma, ölçüm ve analiz hizmeti vermektedir. Kapsam olarak; su, atık su, deniz suyu, emisyon (baca gazı), imisyon (hava kalitesi), gürültü, titreşim, atık, toprak, arıtma çamuru, balık çiftlikleri, sediment, biyota, mikrobiyoloji, koku, SEÖS ölçüm ve analiz konularında faaliyet gösteren, Çevre Referans Laboratuvarı’ndan yetki alan, irili ufaklı 234 adet (2021) çevre laboratuvarı mevcuttur.
Resmi olarak çevre laboratuvarı hizmeti vermek için ölçüm ve analiz laboratuvarı yeterlik belgesi alınması gerekmektedir. 2019 yılında yürürlüğe giren Merkezi Laboratuvar Belirleme Sistemi (MELBES) sürecinde son başvurular alındı ve yetkili laboratuvar sayısı sabitlendi. Arz talep dengesi ve ihtiyaç durumuna göre Bakanlık tarafından yetki belgesi verilmeye devam edilecektir. Fakat bununla ilgili net bir tarih yoktur. MELBES’in yeni olmasından dolayı veri toplama süreci devam etmektedir.
Merkezi Laboratuvar Belirleme Sistemi, MELBES
2019 yılında yürürlüğe giren sistem ile sanayici ve çevre laboratuvarı arasında bir köprü kuruldu. Çevre mevzuatına bağlı, çevre izni süreçlerini yürüten işletmeler ölçüm ve analiz hizmetlerinin çoğu için MELBES üzerinden talep açmaktadır. Açılan talep doğrultusunda, sistem hizmet alınacak çevre laboratuvarı’nı belirlemektedir.
MELBES kapsamı dışında tutulan matrisler şunlardır: kamu ihale kanunu kapsamında yaptırılan ölçüm ve analiz hizmetleri, ÇED kapsamındaki ölçüm ve analiz hizmetleri, çevresel gürültü ölçümleri, toprak analizi, balık çiftlikleri analizi. MELBES girişleri EÇBS üzerinden yetki verilen kişiler tarafından yapılmaktadır.
AEM Laboratuvarı, çevre laboratuvarı olarak köklü bir konumdadır. 2006 yılında faaliyetine başlayan laboratuvar, 15 yıllık deneyimi ile pek çok çevre izin sürecine katkı sağladı. Faaliyetlerine Türkiye genelinde devam etmektedir.
