Yapılması planlanan bazı sanayi, tarım, ulaşım gibi projeler için çevreye karşı oluşturabileceği zarar ve kirliliklerin belirlenmesi gerekir. Bu amaçla çevre mevzuatında yer alan Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği’nde ÇED raporu zorunluluğu olan veya muaf olan işletmeler yer alır.
ÇED Raporu Nedir?
ÇED Raporu bir nevi çevresel fizibilite çalışmasıdır. Çevre açısından yapılan ön değerlendirme ile “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından; işletme, yol, baraj gibi projelerin yapılmasına onay verilecek mi?”, “Alan çevresel olarak ne kadar etkilenecek? Bu etkiyi azaltmak için neler yapılacak?”, “Bölgeye yapılacak tesis, çevresel olarak geri dönülemeyecek etkilere neden olacak mı?” gibi sorulara cevap aranır. ÇED raporu komisyondan geçmediği sürece proje faaliyete başlayamaz. Faaliyete başlandıysa cezai işlem uygulanır, alanın eski haline getirilmesi istenir.
ÇED raporunda kapsayıcı bilgiler ile işletmenin çevresel etkileri değerlendirilir. Halkın katılımı ile inşa edilecek tesis veya yolların çevresel etkileri için bilgilendirme yapılır. İşletme faaliyete başlamadan önce tesisin kurulacağı alan etrafından numune alma, ölçüm ve analiz çalışmaları yapılarak işletme öncesi durum tespit edilir.
ÇED Raporunda Yer Alan Ölçüm ve Analizler
Çevresel Etki Değerlendirmesi sürecinde; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na veya Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’ne sunulan ÇED raporları veya proje tanıtım dosyalarında, çevre mevzuatı kapsamında bazı ölçüm ve analizler istenir. Bu analizler şu şekilde tanımlanabilir:
- Su Analizi: Yüzeysel ve yer altı sularından numune alma, analizi işlemleri… Çeşitli izleme parametreleri olabilir; nehir, göl ve yer altı suyuna yakın bölgelerde daha çok yapılmaktadır.
- Deniz Suyu Analizi: Denizde veya yakınındaki işletmeler için deniz suyu analizi istenmektedir. Tesis kurulmadan önce birkaç noktadan numune alınarak analize gönderilmektedir.
- Sediment Analizi: Dip tarama çalışmalarına başlanmadan önce Dip Tarama Malzemesinin Çevresel Yönetimi Yönetmeliği Ek-1’de belirtilen adette sediment analizi yapılması söz konusudur.
- Hava Kalitesi Ölçümü ve Analizi: Aylık olarak hava kalitesi ölçümü ve analiz işlemleri… Bu kapsamda en yaygın parametreler PM10 ve pasif örnekleme ile yanma gazları veya işletmenin durumuna göre organik kirleticilerdir.
- Gürültü Ölçümü: Gürültü ölçümü hemen her ÇED raporunda istenmektedir. Çevresel ve akustik olarak gürültü ölçümü yapılmaktadır.
- Titreşim Ölçümü: Ağırlıklı olarak ağır sanayi ve maden sahaları için istenmektedir.
- Toprak Analizi: Hassas alanlarda toprak kirliliğine neden olabileceği düşünülen işletme ve faaliyetler için toprak analizi istenebilir.
Ölçüm ve Analiz Hizmeti MELBES Dışında Yer Almaktadır
2019 Şubat ayı ile başlayan Merkezi Laboratuvar Belirleme Sistemi (MELBES) ile çevre mevzuatı kapsamındaki ölçüm ve analiz işlemleri Bakanlık tarafından atanmaktadır. Fakat süreç içerisinde istisnalar gerçekleştirilerek, ÇED raporu kapsamında yapılacak ölçüm ve analiz hizmetleri MELBES kapsamı dışında tutuldu. Yani ÇED kapsamındaki ölçüm ve analiz hizmetleri için MELBES’e başvuru yapılması zorunlu değildir, özel ve kamu çevre laboratuvarları ile irtibata geçip hizmet alınabilir.
AEM Laboratuvarı; uzman kadrosu, teknik olanakları ve kaliteli hizmet anlayışı ile çevre laboratuvarı olarak, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan yetkili, TÜRKAK’tan akredite bir kuruluştur. ÇED raporu kapsamında ölçüm ve analiz hizmeti verebilmektedir.
