Balık Biyodeneyi Analizi; atıksu arıtma tesislerinin ve sanayi tesislerinin atık deşarjının çevresel etkilerini değerlendirmek için kullanılan bir yöntemdir. Bu analiz, atıksulardaki kimyasal maddelerin su ekosisteminde yer alan organizmalar üzerindeki toksik etkilerini belirlemeye yardımcı olur. Suyunun toksik etkisi, analizi gerçekleştirilecek atıksu veya deniz suyunun seyreltme suyu ile ne kadar seyreltildiğine bağlı olarak değişebilir. Tüm balıkların sağlıklı bir şekilde yaşayabileceği en düşük seyreltme değeri, atıksu veya deniz suyunun balıklara olan toksik etkisini ifade etmek için kullanılan bir ölçüdür ve bu ölçüme “Zehirlilik Seyrelme Faktörü (ZSF)” denir.
ZSF, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği tablolarında bulunmakta olup hem atıksu hem de deniz suyunda yapılabilen bir analizdir.
Balık Biyodeneyi Analizinde Hangi Balıklar Kullanılır?
Analizde kullanılacak balıklar, kirlenmemiş bir ortamda doğal koşullarda ya da laboratuvar şartlarında yetiştirilmiş yerli türler arasından seçilmelidir. Analizlerin doğru sonuç vermesi için, numuneler alınırken, balıklara herhangi bir stres yaşatılmaması ve kesinlikle elektroşok yöntemi kullanılmaması gerekmektedir.
1 litre suyun içinde en fazla 5 adet balık bulunması gerekmektedir. Eğer durgun su kullanılıyorsa, suyun dolaşımının düzenli olarak sağlanması ve sürekli olarak filtrelenmesi oldukça önemlidir. Analizler için test balığı olarak atıksu matrisinde çalışma yapılacaksa Lepistes reticulatus; deniz suyu matrisinde çalışma yapılacaksa Scatophagus argus, Monodactylus argenteus veya Botia macracanthus (palyaço balığı) gibi türler, test balığı olarak kullanılabilir.
Test balıkları, analizin başlamasına kadar geçen sürede uygun kuru yem ile beslenmelidirler. Balıkların içinde bulunduğu suyun sıcaklığı 20 °C olmalıdır. Bu nedenle balıklar en az 48 saat (2 gün) süre ile bu sıcaklığa adapte edilmelidir.
Balık Biyodeneyi Analizi Nasıl Yapılır?
- Balık Biyodeneyi Analizi için 10 litre su alacak şekilde bir akvaryum hazırlanır. Akvaryum içinde en az 5 litre numune olacak şekilde seyreltme faktörü uygulanır.
- Akvaryumun pH değeri HCl ve NaOH kullanılarak hassas bir şekilde 7,0 ± 0,2 olarak ayarlanır.
- Sıcaklık, 20 ± 1 °C olarak sabitlenir ve çözünmüş oksijen miktarı %60 veya daha yüksek bir seviyede tutulur.
- Her bir akvaryuma 10 adet balık yerleştirilmesi gerekmektedir.
- Analiz süresi 48 saattir. Bu süre sonunda dokunulduğunda hareket edemeyen balıklar ölü olarak kabul edilir.
- Eğer bir veya birden fazla balık ölürse, deney geçersiz sayılır.
- Analizler için toplamda 5 tank kullanılır; bunlar akvaryum, seyreltme suyu tankı ve 3 adet seyreltme tankıdır. Tüm işlemler, analiz tankında olduğu gibi seyreltme suyu tankında da aynı şekilde uygulanır.
- Deneyden sağ kurtulan balıklar bir sonraki deneyde kullanılmaz. Bu şekilde, balıkların hayatta kalabilmesi için en düşük zehirli seyreltme faktörü (ZSF) belirlenir.
AEM Laboratuvarı; uzman kadrosu, teknik imkanları, kaliteli hizmet anlayışı ile Balık Biyodeneyi Analizi (ZSF Analizi) konusunda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından yetkili, TÜRKAK’tan akredite bir kuruluş olarak hizmet vermektedir.
