Baca gazı ölçümü ya da diğer sık kullanılan ismiyle emisyon ölçümü işlemleri, genellikle sanayi tesislerinin çatılarında bulunan ya da bağımsız olarak değerlendirilebilecek olan yüksek bacalarda gerçekleştirilen; ölçüm, numune alma ve analiz işlemleri olarak tanımlanabilmektedir. Baca gazı ölçümü işlemi ilk olarak çevre izni aşamasında, daha sonrasında ise rutin bir ölçüm olarak 2 yılda bir tekrarlanan süreçtir. Emisyon teyit ölçümlerinin tekrarlanması ve emisyon ölçüm raporu geçerlilik süresi Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Yönetmeliği’nde belirtilmektedir.
Ulusal ve uluslararası geçerliliği olan standartlar doğrultusunda gerçekleştirilen baca gazı ölçüm işlemi genel olarak işletme içerisinde birikmekte olan ve kirliliğe sebep olabilecek gazların atıldığı bacalar incelenerek yapılmaktadır. Yönetmelik kapsamında, Ek-1 ve Ek-5 bölümleri çerçevesinde çeşitli kimyasal kirleticiler ve bunlara karşılık gelen sınır değerler net bir şekilde gösterilmektedir. Mevzuatta yer alan ve prosesten kaynaklanan kirleticiler varsa bacada o kirleticinin sınır değerine uygun olup olmadığı ölçüm raporu ile kanıtlanmalıdır.
Baca Gazı Ölçümü
Ölçüm genel olarak çevre mevzuatı kapsamında, çevre izni için istenilen bir ölçümdür. Yurt dışına ihracat yapan firmaların çevreyi kirletmediğini göstermek için de bazı kurum veya şirketler isteyebilir. Belediye şikayetlerinde de baca gazı ölçümü istenebilir.
Baca gazı ölçümü yaptırmak için baca listesi ve ölçüm parametreleri bilinmesi gerekir. Ölçüm parametreleri hakkında bilgi sahibi olmayan işletmeler, AEM Laboratuvarı veya benzer çevre laboratuvarlarından, çevre danışmanlık firmalarından, konu hakkında bilgi sahibi olan çevre mühendislerinden destek alabilir. Bu liste ile çevre izni kapsamında yapılacak ölçümler için MELBES’e başvuru yapılmalıdır. Bu başvurular, ilk ölçümün istendiği tarihten en az 30 gün önce sistemde oluşturulmalıdır. Müşterinin talep etmesi doğrultusunda, laboratuvarın MELBES’ten atanmasından sonra en geç 20 gün içerisinde ilk ölçüm günü başlaması gereklidir. Çevre mevzuatı kapsamı dışındaki baca gazı ölçümü için Türkak ve Çevre Şehircilik Bakanlığı yetkisi olan AEM Laboratuvarı ile iletişime geçilebilir.
Baca gazı ölçümü yapılmadan önce saha keşfi yapılmalıdır. Ölçüm öncesinde kontrol edilmesi ve tadilat yapılması gereken bazı bacalar olabilmektedir. Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve ölçüm standartlarında net şekilde ifade edilen şartların sağlanması için numune alma delikleri açma, direkt baca ya da bacada şapka varsa şapkanın boyunu yükseltmek gibi bazı değişiklikler yapılabilmektedir. Ölçümün yapılması gereken noktaya ulaşmanın güvensiz ve tehlikeli olabileceği durumlarda numune alma deliklerine erişmenin farklı yolları olmaktadır. Örneğin; erişimin sağlanacağı bölgeye ölçüm platformu ya da seyyar iskeleler kurmak ya da vinç kiralayarak bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sağlanabilmektedir. Keşif sonrasında uygun olmayan bacalar ve şartlar hakkında bilgi sahibi olunarak, firma tarafından ölçüm gününe hazırlık yapılmalıdır.
Çevre mevzuatı kapsamındaki emisyon ölçümü işleminin yapılabilmesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından oluşturulan sisteme, ölçüm programı ile ilgili olarak giriş yapılması gerekmektedir. Ölçüm planı için en erken 5 gün sonrasına sistemden gün alınabilmektedir. Aynı zamanda da ölçüm sonrasında raporlama için çeşitli bilgi ve evraklar istenmektedir. Raporlama süresi işletme büyüklüğü, baca sayısı, parametre çeşidine göre değişiklik göstermektedir.
AEM Laboratuvarı baca gazı ölçümü olarak; toz, yanma gazları, is, uçucu organik bileşikler (VOC), toplam organik karbon (TOC), dioksin/furan (PCDD/F), ağır metaller, inorganik klor, inorganik flor, amonyak, polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH), formaldehit, hidrojen sülfür, sülfürik asit, fosforik asit gibi parametrelerde hizmet vermektedir.
