Atık analizi, atıkların yönetimini ortaya çıkarmak için yapılan analiz türüdür. Atık içeriği hakkında bilgi sahibi olmadan geri kazanım, düzenli depolama veya bertaraf işlemlerinden hangisinin yapılacağına karar vermek zor ve eksiktir. Çevre mevzuatı kapsamında atık analizi ile atık yönetimi yapılmaktadır.
Mevzuatta Atık Analizi
Atıklar; inert, tehlikesiz ve tehlikeli olarak üçe ayrılmaktadır. Bu atıkların kodları, tanımı ve tehlikelilik durumu Atık Yönetimi Yönetmeliği, Ek-4 listesinde yer almaktadır.
Atık listesinde, açıklama sütununda “M” ile işaretli olan atıklar muhtemel tehlikeli atıktır ve aynı yönetmeliğin Ek-3/B kapsamında tehlikeli atık analizi yapılması gerekmektedir. Bu analiz neticesinde atığın tehlikeli veya tehlikesiz olduğuna karar verilir.
Atık listesinde atık kodunun yanında (*); açıklama kısmında (A), (M) işareti bulunmayan atıklar tehlikesiz atıktır. Bu atıklar düzenli depolamaya gidebilir. Düzenli depolamayı hakkında kılavuz olan yönetmelik Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik’tir. Bu yönetmelik kapsamında da atık analizi yapılmaktadır. Ek-2, atık kabul kriterleri kapsamında yapılan atık analizi ile atığın hangi tesise kabul edileceği belirlenir.
- İnert Atıkların Düzenli Depolanabilme Kriterleri, III. sınıf depolama tesisleri
- Tehlikesiz Atıkların Düzenli Depolanabilme Kriterleri, II. sınıf depolama tesisleri
- Tehlikeli Atıkların Düzenli Depolanabilme Kriterleri, I. sınıf depolama tesisleri
Atık Analizi Nasıl Yapılır?
Atık analizi atığın içeriği değişmediği sürece mevzuat gereği en az beş yılda bir yaptırılmalıdır. Atık Yönetimi Yönetmeliği, Ek 3/B tehlikeli atık analizi TÜBİTAK MAM ve Dokuz Eylül Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü laboratuvarları tarafından yapılmaktadır. Bu kapsamda numune alma işlemleri ise yetkili çevre laboratuvarları tarafından yapılabilmektedir.
Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik, Ek-2 atık analizi ise daha fazla özel ve kamu çevre laboratuvarı tarafından yapılmaktadır. Atık analizi için ilk olarak MELBES üzerinden başvuru yapılmalıdır. Yapılan başvuru neticesinde sistem hangi laboratuvar ile çalışabileceğine karar verir. Laboratuvar yetkilileri başvuru yapan firma ile irtibata geçer.
Numune alma işlemi atık analizi için ilk aşamadır. Katı veya sıvı atık numuneleri alınırken en temel prensip, atık yığını veya kümesini temsil edecek homojen numune almaktır. Numune alma yetkisi olan kişiler tarafından alınan numuneler uygun saklama koşullarında laboratuvara götürülür.
Ek-2 kapsamında ağır metal analizi, klorür, florür, sülfat, fenol indeksi, ÇOK (çözünmüş organik karbon), TOK (toplam organik karbon), TÇK (toplam çözünen katı), LOI (yanma kaybı), BTEX, PCB, mineral yağ gibi parametre analizleri yapılır.
Katı numuneler için eluat hazırlanır ve bazı atık analizleri bu eluattan yapılır. Ağır metaller için ICP-OES veya MS kullanılabilir. BTEX, PCB, mineral yağ analizleri için ise gaz kromatografi cihazı kullanılır.
AEM Laboratuvarı, atık analizi konusunda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan yetkili ve TÜRKAK’tan akredite bir kuruluştur. Yetkin kadrosu, teknolojik altyapısı ile Türkiye genelinde hizmet vermektedir.
